Chương 024: Thống Đốc Bang New York
Văn phòng bận rộn của Bộ Hải quân Washington tan biến trong ý thức Leo như một bức ảnh cũ phai màu.
Cảnh tượng lại chuyển đổi.
Lần này, cú sốc mang lại mạnh mẽ hơn mọi lần khác.
Leo nhìn thấy một Roosevelt ngồi trên xe lăn.
Năm 1921, cơn bạo bệnh bại liệt quái ác đã cướp đi đôi chân của ông.
Ông không còn trẻ nữa. Bệnh tật triền miên và những cuộc đấu đá chính trị đã khắc lên khuôn mặt ông những nếp nhăn sâu hoắm, tóc mai đã điểm bạc.
Nhưng ông ngồi đó, lưng thẳng tắp như cây tùng. Ánh mắt ông kiên định và thâm sâu hơn bao giờ hết. Đó là đôi mắt của kẻ đã từng đi qua địa ngục trần gian, rồi lại ngạo nghễ đứng lên từ tro tàn.
Ông đang ở trên bậc thềm Tòa nhà Nghị viện bang New York, tay đặt lên cuốn Kinh Thánh, tuyên thệ nhậm chức Thống đốc bang New York.
Giọng nói của ông qua micro và sóng phát thanh, lan truyền khắp toàn bang. Thanh âm ấy mang một sức mạnh mà bệnh tật không thể tàn phá.
Và chỉ chưa đầy một năm sau khi ông nhậm chức, ngày 29 tháng 10 năm 1929 – Thứ Ba Đen Tối, thị trường chứng khoán Phố Wall sụp đổ như tuyết lở.
Một cuộc Đại Suy Thoái chưa từng có trong lịch sử, bắt đầu từ New York, lan nhanh và phủ bóng đen lên toàn nước Mỹ và cả thế giới.
“Bước thứ ba của ta là làm chủ một phương, gầy dựng hình ảnh.”
Giọng thuyết minh của Roosevelt lúc này nặng trĩu.
“Định mệnh đã giáng cho ta thử thách nghiệt ngã nhất, nhưng cũng trao cho ta cơ hội quý giá nhất.”
Góc nhìn của Leo như hóa thành cánh đại bàng, chao lượn trên bầu trời tiểu bang New York đang oằn mình trong khủng hoảng.
Anh chứng kiến những cảnh tượng xé lòng.
Tại Buffalo, những nhà máy từng gầm rú suốt đêm ngày nay im lìm như chết. Ống khói ngừng nhả khói. Cổng lớn khóa chặt bằng xích sắt.
Tại thành phố New York, trước cửa các ngân hàng là biển người phẫn nộ và tuyệt vọng. Cả đời tích cóp của họ, theo sự sụp đổ của ngân hàng, đã tan thành mây khói.
Tại các nông trại vùng quê, nông dân đổ từng thùng sữa trắng xóa xuống sông, bởi giá sữa đã rẻ mạt đến mức không đủ bù chi phí vận chuyển. Trong khi đó, lũ trẻ trong thành phố lại đang đói khát.
Hàng vạn, hàng triệu người thất nghiệp. Họ co ro trong tấm áo mỏng manh giữa gió đông cắt da cắt thịt, xếp thành những hàng dài vô tận chỉ để nhận một bát súp loãng và một mẩu bánh mì cứu tế.
Leo có thể “cảm” được nỗi tuyệt vọng và sợ hãi bao trùm lên bầu không khí xã hội.
Khi ấy, Tổng thống Herbert Hoover vẫn cố chấp ôm lấy cái thây ma của học thuyết kinh tế tự do cổ điển trong Nhà Trắng. Ông ta cam kết với toàn dân rằng “sự thịnh vượng đang ở ngay trước mắt”. Ông ta tin rằng chính phủ không nên can thiệp vào kinh tế, rằng thị trường tự do sẽ tự chữa lành mọi vết thương.
Tất cả những gì ông ta làm chỉ là kêu gọi doanh nghiệp đừng sa thải nhân công, kêu gọi các nhà hảo tâm quyên góp thêm tiền. Những lời nói ấy, đứng trước cơn sóng thần kinh tế, thật bạc nhược và vô nghĩa.
Nhưng tại thủ phủ Albany của bang New York, văn phòng Thống đốc lại là một cảnh tượng khác. Đèn điện sáng trưng thâu đêm suốt sáng. Roosevelt đã quy tụ những bộ óc thông tuệ nhất, táo bạo nhất nước Mỹ về dưới trướng.
Giáo sư kinh tế Đại học Columbia, giáo sư luật Harvard, những nhà hoạt động xã hội dày dạn kinh nghiệm, và cả những thương nhân phe cải cách căm ghét Phố Wall. Họ tụ họp tại đây, tạo thành một đội ngũ mà sau này được gọi là “nhóm cố vấn Brain Trust”.
Họ cùng với Roosevelt, ngày đêm không nghỉ, thiết kế một phác đồ điều trị táo bạo cho nền kinh tế đang hấp hối này.
Góc nhìn của Leo bắt đầu tập trung vào những chính sách – tiền thân của “Chính sách Kinh tế Mới” sau này – đang dần hiện hình tại New York.
Anh chứng kiến sự ra đời của “Cục Cứu trợ Khẩn cấp Tạm thời – TERA “ cấp bang đầu tiên tại New York. Đó là một hành động động trời vào thời điểm ấy. Nó lần đầu tiên xác lập nguyên tắc: Cứu trợ người thất nghiệp là trách nhiệm không thể chối bỏ của chính phủ, chứ không phải sự bố thí của người giàu.
Leo dõi theo một công nhân xây dựng thất nghiệp. Anh ta đã thất nghiệp nhiều tháng, nhà hết gạo. Anh ta bước vào trung tâm phát cứu trợ vừa treo biển, nộp đơn. Vài ngày sau, anh ta nhận được khoản tiền mặt cứu trợ đầu tiên. Cầm mấy tờ bạc nhàu nát trên tay, đứng trước cửa trung tâm, người đàn ông tứ tuần ấy òa khóc như một đứa trẻ.
Khoản tiền đó không chỉ là tiền, đó là phẩm giá của anh ta với tư cách một con người.
Leo nhìn thấy các dự án công trình công cộng quy mô lớn được triển khai trên khắp đất New York. Hàng vạn công nhân thất nghiệp được chính phủ thuê, cầm lại những công cụ quen thuộc của họ. Họ không còn là những kẻ lang thang vô định. Họ trồng hàng triệu cây xanh ở ngoại ô New York, xây dựng công viên mới. Họ mở những đường mòn leo núi và tháp canh lửa trên dãy Adirondack. Họ đắp đường cao tốc mới ở Long Island, nối liền phố thị với biển cả.
Thứ họ nhận được không chỉ là tiền lương, mà là cảm giác thành tựu khi được dùng chính sức lao động của mình tái thiết quê hương.
Leo thấy Roosevelt ngồi trước bàn làm việc, ký hết sắc lệnh cải cách này đến sắc lệnh khác. Ông cải tổ hệ thống giám sát ngân hàng New York, buộc các chủ ngân hàng phải tách bạch tiền gửi của dân với những khoản đầu cơ mạo hiểm của chính họ. Ông thúc đẩy kế hoạch cải tạo lưới điện nông thôn, giúp hàng ngàn hàng vạn nông dân lần đầu tiên được dùng đèn điện. Ông thành lập cơ quan giám sát để bảo vệ nhà đầu tư nhỏ lẻ, trừng trị các hành vi lừa đảo tài chính ở Phố Wall.
Những chính sách này, vào thời điểm đó, bị các tờ báo bảo thủ và giới tài phiệt mạt sát là “thuốc độc”. Nhưng chính chúng đã mang lại hy vọng cho những người dân thường đang vùng vẫy trong khủng hoảng.
“Đó mới là vốn liếng thực sự để ta tiến vào Nhà Trắng, để ta giành được sự tin tưởng tuyệt đối của nhân dân.”
Giọng thuyết minh của Roosevelt tràn đầy nội lực.
“Ta đã chứng minh cho toàn thể người dân Mỹ thấy, bằng thực tiễn thành công tại New York, bằng những công ăn việc làm có thật, bằng những đồng tiền cứu trợ trao tận tay người thất nghiệp, rằng phương pháp của ta là đúng đắn.”
“Ta đã chứng minh rằng chính phủ có thể, và bắt buộc phải là người bảo vệ nhân dân trong cơn nguy nan.”
“Ta đã chứng minh rằng ta có thể kéo quốc gia vĩ đại này ra khỏi vực thẳm của Đại Suy thoái.”
Mọi hình ảnh vụt tắt. Ý thức của Leo trở về căn hộ nhỏ bé của mình.
Câu chuyện của Roosevelt đã kết thúc.
Leo trầm ngâm hồi lâu. Lần đầu tiên anh chứng kiến rõ đến thế một lộ trình rành mạch từ chàng thanh niên chân ướt chân ráo đến đỉnh cao quyền lực.
“Cậu thấy rõ chưa, Leo?” Roosevelt tổng kết, “Mỗi chặng đường một đều có mục tiêu rõ ràng. Cốt lõi của nó là Thâm nhập nó, Lợi dụng nó, và cuối cùng Vượt qua nó.”
“Giờ thì, quay lại với cơ hội trước mắt cậu.”
“Cái chức ‘Phó Chủ nhiệm Văn phòng Điều phối Quan hệ Cộng đồng’ nghe thì oai đấy, nhưng thực chất là hữu danh vô thực. Nó là cái bẫy, là cái lồng son nhốt cậu lại với những vụ cãi vã hàng xóm lặt vặt mỗi ngày, hòng mài mòn hết ý chí cậu.”
“Chúng ta không thể nhận chức vụ này.”
“Nhưng chúng ta có thể lợi dụng cơ hội này, lợi dụng tâm lý nôn nóng muốn thu phục cậu của Cartwright, để đòi hỏi một khởi điểm thực sự có giá trị, một nơi cho phép chúng ta bắt đầu tích lũy thực lực và gầy dựng hình ảnh.”
“Một khởi điểm như thế nào ạ?” Leo hỏi.
Roosevelt cười.
“Một nơi cho phép chúng ta chuyển hóa danh tiếng có được từ trận chiến trung tâm cộng đồng thành sức mạnh thể chế bền vững.”
“Một cứ điểm mà Cartwright cho là không quan trọng, nhưng với chúng ta, đó là yết hầu.”
Hãy bình luận để ủng hộ người đăng nhé!