Chương 001: Nước Mỹ Không Tin Vào Nước Mắt
Thứ ánh sáng xanh lét hắt ra từ màn hình máy tính là nguồn sáng duy nhất lay lắt trong căn hộ chật hẹp của Leo Wallace.
Ngoài khung cửa sổ, bầu trời Pittsburgh lúc nào cũng khoác lên mình màu xám xịt của thép nguội, tựa hồ làn khói đen kịt từ những ống khói nhà máy mấy thập kỷ về trước vẫn còn vất vưởng chưa tan.
Nhưng lúc này đây, thứ màu sắc của email hiển thị trên màn hình còn nhức mắt hơn cả bầu trời ảm đạm ngoài kia.
Người gửi: Văn phòng Trợ cấp Sinh viên Liên bang
Chủ đề: [THÔNG BÁO QUÁ HẠN CUỐI CÙNG] Tài khoản vay sinh viên của bạn đã quá hạn nghiêm trọng.
Trong phần nội dung, một dãy số đỏ lòm được in đậm và phóng to.
Tổng dư nợ: $137.542,89
“Một trăm ba mươi bảy ngàn, năm trăm bốn mươi hai đô la, lẻ tám mươi chín xu.” Leo khẽ đọc thành tiếng.
Anh buông mình, chìm sâu vào chiếc ghế công thái học cũ kỹ mua lại từ chợ đồ cũ. Chiếc ghế phát ra tiếng kẽo kẹt mệt mỏi, y hệt chủ nhân của nó vậy.
Trên giá sách bên tay trái, cơ man là sách.
Gáy xanh của cuốn Vinh quang và Mộng tưởng đã sờn bạc, mép bìa cuốn Roosevelt: Sư tử và Cáo quăn góc vì bị lật giở quá nhiều. Chen chúc bên cạnh là những ấn bản bìa cứng tiếng Anh của Kỷ Nguyên Chính sách Kinh tế Mới, Lịch sử phong trào lao động Mỹ và Tư Bản Luận. Đó là món ăn tinh thần, là nền tảng kiến tạo nên thế giới học thuật của anh.
Còn bên tay phải, cái thùng rác đã đầy ứ đến miệng, ngập ngụa vỏ hộp mì ý ăn liền, vỏ bánh pizza lò vi sóng và mấy lon nước tăng lực bị bóp bẹp dúm.
Lý tưởng và hiện thực, ngay trong cái không gian chưa đầy một mét vuông này, bị ngăn cách bởi một vực thẳm vô hình.
“Nghiên cứu ròng rã bốn năm trời, viết hơn mười vạn chữ luận văn, phân tích cách Franklin Delano Roosevelt vận dụng thủ đoạn chính trị và bộ máy nhà nước để vực dậy một quốc gia vĩ đại từ vũng lầy Đại Suy Thoái...” Ánh mắt Leo lại rơi vào dãy số đỏ quạch kia, “... Kết quả là, đến cái thân mình còn chẳng kéo nổi ra khỏi vũng lầy nợ vay sinh viên.”
Anh di chuột, nhấn vào dấu “X” góc phải để tắt email. Ngay sau đó, anh mở một tab trình duyệt khác – Mạng xã hội “X”.
Ở thế giới thực, anh là Leo Wallace, một kẻ thất bại gánh khoản nợ mười ba vạn đô. Nhưng ở đây, anh là bóng ma chính sách kinh tế mới.
Khoảnh khắc hoán đổi thân phận, đôi mắt lờ đờ vì thiếu ngủ và đói ăn của anh bỗng chốc sắc lạnh và tập trung cao độ, cứ như thể linh hồn anh vừa được thay mới.
Trên dòng thời gian trang chủ, một bài phóng sự chuyên sâu của tài khoản tích xanh đang leo lên top thịnh hành.
The Washington Post: “Xiềng xích kỹ thuật số” của Omni: Công nhân nhà kho bị thuật toán giám sát.
Tập đoàn Omni, một đế chế thương mại được ví như con lai giữa Amazon và Walmart, vốn tôn hiệu suất lên hàng đầu, đã áp dụng AI giám sát và các thuật toán tính giờ khắc nghiệt đến mức cực đoan.
Trong bài báo, một công nhân bị sa thải chua chát kể: “Giờ làm việc của chúng tôi không tính bằng tiếng, mà tính bằng giây. Anh sẽ không cảm thấy mình đang làm việc cho công ty, mà như đang bị một cỗ máy vô hình quất roi vào lưng.”
Lửa giận bùng lên trong lòng Leo.
Đây chính là hình thái cuối cùng của thuyết “Quản lý khoa học” mà anh từng đọc trong sách vở – một đồn điền kỹ thuật số được ngụy trang bằng vỏ bọc công nghệ cao, được xây dựng lại bằng cáp quang và mã lệnh.
Chiếc đồng hồ bấm giờ của Taylor, sang đến thế kỷ 21, đã tiến hóa thành tay cai ngục AI hiện hữu khắp nơi.
Mười ngón tay anh bắt đầu múa trên bàn phím. Những kiến thức lịch sử và trích dẫn nằm lòng bấy lâu, giờ đây hóa thành những viên đạn sắc bén nhất.
@NewDealGhost (Bóng Ma Chính sách Kinh tế Mới):
Năm 1936, Franklin Roosevelt đã từng cảnh báo chúng ta: “Một chính phủ, nếu chỉ vì Hiến pháp mà giương mắt nhìn một phần ba người dân của mình ăn không đủ no, ở không đủ che... thì đó không phải là một chính phủ hợp cách.”
Thưa các quý ông, đừng để những mỹ từ như “đổi mới” hay “hiệu suất” che mắt. Khi dung tích bàng quang của một con người bị đem ra cân đo đong đếm trực tiếp với giá trị thương mại và quyền được tồn tại, thì đó không phải là tiến bộ. Đó là sự phỉ nhổ tàn tệ nhất vào giá trị con người.
Chúng ta đang đứng trước một Kỷ nguyên Vàng son (Gilded Age) mới.
Và Omni, chính là đám bảo hoàng kinh tế (economic royalists) điển hình của thời đại này.
#OmniBocLot #XiengXichSo #BaoHoangKinhTeThoiDaiMoi
Khoảnh khắc ngón tay nhấn xuống phím “Đăng”, bao nhiêu phẫn uất, bất lực dường như theo đó mà trút hết ra ngoài.
Leo ngả người ra sau ghế, thở hắt một hơi dài.
Con số lượt thích và chia sẻ bắt đầu nhảy múa với tốc độ chóng mặt, đem lại cho anh chút thỏa mãn hư ảo. Cứ như thể tiếng nói của anh thực sự có thể xuyên thủng bốn bức tường của căn hộ rẻ tiền này, làm rung chuyển con quái vật khổng lồ được cấu thành từ tư bản và thuật toán kia.
Điện thoại rung lên bần bật, là tin nhắn của ông chủ quán cà phê nơi anh làm thêm, giục anh mau đến nhận ca tối.
Trước khi tắt máy tính, anh liếc nhìn màn hình điện thoại theo thói quen. Số lượng thông báo đã nhảy từ mười mấy lên con số đỏ chót: “99+”.
…
Bình minh ở Pittsburgh mang theo cái lạnh ẩm ướt đặc trưng.
Điện thoại của Leo rung bần bật trên gối suốt cả đêm. Bài đăng kia đã hoàn toàn thoát khỏi tầm kiểm soát của anh. Lượt chia sẻ vượt mốc mười lăm ngàn, lượt thích cán mốc năm mươi ngàn và vẫn đang tiếp tục leo thang. Lượng người theo dõi anh tăng vọt từ hai vạn lên năm vạn. Hộp thư riêng ngập lụt trong các yêu cầu phỏng vấn từ báo chí và tin nhắn ủng hộ từ một nhân viên nội bộ của Omni.
Tất nhiên, không thiếu gạch đá và những lời chửi rủa.
“Đang lảm nhảm cái quái gì thế? Cút khỏi nước Mỹ đi!” Một bình luận viết.
Leo đọc những dòng này, trong lòng chẳng thấy kích động, chỉ thấy một nỗi bất an ngày càng lớn dần. Là một người nghiên cứu lịch sử, anh hiểu rất rõ, ngôn từ một khi đã ngưng tụ thành sức mạnh, tất yếu sẽ chiêu dụ một phản lực tương đương.
Mang theo nỗi bất an ấy, anh bước vào tòa nhà khoa Lịch sử của Đại học Pittsburgh.
Giáo sư Davis, người hướng dẫn luận án tiến sĩ của anh, đã hẹn gặp.
“Leo, ngồi đi.” Giáo sư Davis ngồi sau chiếc bàn làm việc bằng gỗ gụ tổ bố, trên người diện bộ vest dạ kẻ sọc xám cắt may cực kỳ cầu kỳ.
“Tôi đã xem bản thảo luận văn của cậu. Quan điểm rất sắc sảo. Cậu có một tư duy nghiên cứu xuất sắc.” Ông ta đột ngột đổi giọng, “Chính vì thế, tôi mới thấy tiếc khi cậu lãng phí tài năng vào đống giấy vụn về Chính sách Kinh tế Mới của Roosevelt.”
Ông ta đẩy về phía anh một cuốn brochure được in ấn tinh xảo: “Xem cái này đi. Viện Nghiên cứu Tăng trưởng Kinh tế Peterson. Họ đang có một quỹ tài trợ cực kỳ hậu hĩnh cho đề tài – Vai trò chủ đạo của khu vực tư nhân trong việc tái thiết đô thị.”
Ánh mắt Leo lướt qua dòng chữ nhỏ dưới chân bìa – Nhà tài trợ chính: Marcus Peterson, nhà sáng lập tập đoàn Omni.
Một cảm giác buồn nôn pha lẫn nực cười dâng lên nghẹn ọng nơi cổ họng.
“Thưa Giáo sư, đây chẳng phải là cái loa phát thanh của Omni sao?” Leo ngẩng đầu, nhìn thẳng vào mắt người thầy, “Thầy muốn em đi biện minh cho việc bóc lột công nhân là hợp lý?”
Nụ cười trên mặt Giáo sư Davis nhạt dần.
“Leo, bớt cảm tính đi. Học thuật cũng là một phần của xã hội thực tế. Phải biết học cách hợp tác với thực tại, thay vì đối đầu. Quỹ tài trợ này đủ để giải quyết hoàn toàn vấn đề nợ học phí của cậu.” Ông ta ngừng lại một chút, hạ thấp giọng đầy ẩn ý. “Ngoài ra, tôi nghe nói gần đây cậu hoạt động rất tích cực trên mạng. Mấy tập đoàn lớn ấy mà... họ nhạy cảm với hình ảnh công chúng lắm.”
“Phát ngôn trên mạng không phải là miễn phí đâu, Leo. Chúng sẽ ảnh hưởng đến con đường sự nghiệp sau này của cậu.”
Giây phút ấy, Leo cảm thấy một cơn ớn lạnh chưa từng có. Hóa ra tháp ngà học thuật cũng chẳng phải miền tịnh độ, tiếng thì thầm của tư bản đã sớm len lỏi vào từng viên gạch nơi đây.
“Cảm ơn lời khuyên của thầy, thưa giáo sư.” Leo đứng dậy, đẩy trả cuốn brochure, “Nhưng em nghĩ mình vẫn hợp với đống giấy vụn kia hơn. Chí ít, chúng không tìm cách mua chuộc em.”
Anh không thèm nhìn sắc mặt đã chuyển sang màu gan heo của Giáo sư Davis, gật đầu chào lấy lệ rồi quay lưng bước thẳng ra khỏi văn phòng.
Rời khỏi tòa nhà, Leo đi bộ trong khuôn viên trường với tâm trạng ngổn ngang. Không có niềm vui chiến thắng, chỉ còn lại nỗi nhục nhã vì bị xúc phạm và sự mệt mỏi rã rời.
Anh đến chỗ làm thêm – quán cà phê Daily Grind.
Đang là giờ cao điểm buổi chiều, khách khứa ra vào nườm nượp.
Quản lý của anh, một người đàn ông trung niên tên Dave, đang tất bật sau quầy pha chế. Thấy Leo bước vào, nụ cười trên mặt Dave bỗng trở nên sượng trân.
“Leo, cậu đến rồi à.”
“Dave, hôm nay đông khách thật đấy.” Leo vừa nói vừa đi về phía phòng thay đồ.
“Ừ.” Dave lau tay, tranh thủ lúc vãn khách vội vàng đi theo, kéo anh sang một góc khuất, hạ thấp giọng.
“Leo này, chuyện là... lát nữa hết ca, cậu ghé văn phòng tôi một chút được không?”
Leo nhìn thấy ánh mắt lấm lét của Dave, trên mặt gã viết đầy hai chữ “khó xử”.
“Tổng bộ vừa gửi xuống một email.”
Hãy bình luận để ủng hộ người đăng nhé!